ارزش غذایی زعفران وچگونگی نوع کاشت طلای سرخ ایران

زعفران چاشنی و رنگ دهنده با ارزشی است که بو و عطر بی نظیری دارد و برای درمان برخی از بیماری ها مفید است. این گیاه در جنوب غربی آسیا، جنوب اسپانیا و جنوب اروپا می‌روید اما کشورمان نیز در تولید زعفران بسیار سرآمد است. در این بخش ازخط چین درباره گیاه زعفران ، ارزش غذایی و خواص آن بیشتر بخوانید.

زعفران، گیاهی چند ساله است که دارای پیازی با غلاف قهوه ای رنگ است. این گیاه ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و 3 رشته کلاله قرمز رنگ است. از کلاله نارنجی رنگ، گل این گیاه برای مصرف استفاده می‌شود. کلاله زعفران چربی، املاح معدنی و موسیلاژ فراوان دارد. این گیاه توسط غده زیر زمینی بنه ( کورم ) تکثیرمی شود.

طعم زعفران به سبب هیتروزید تلخ پیکروکروسین است. وجود ماده ای به نام کروسین در زعفران علت رنگین بودن آن است. وجود اسانس بی رنگ تروپن دار و یک ترکیب اکسیژن دار و همراه با سینئول به نام سافرانال به زعفران عطر و رنگ بخشیده است.

ارزش غذایی زعفران

زعفران آرام بخش، اشتها آوراست که موجب جلوگیری از بیماریهای قلبی و سرطان و درمان برخی از بیماری ها مانند بیماری آسم، بیماریهای پوستی، بیماری های چشم، عفونت ادراری، یرقان، پیش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شکم ، درمان معده درد و درمان کم خونی می شود. این ماده غذایی معروف به طلای سرخ موجب کاهش چربی و کلسترول خون و فشار خون می شود و حافظه را تقویت می‌کند.

کاشت زعفران و ارزش آن

کاشت زعفران باید در ماه های مرداد تا مهر انجام شود و در آب و هوای معتدل با توجه و دقت خاصی صورت گیرد. این گیاه گرمسیری در نقاطی که تابستان های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم دارد، رشد خوبی دارد اما ممکن است در همه شرایط اینگونه نباشد همانگونه که در همدان که دارای آب و هوای سرد است، زراعت و کاشت زعفران نتیجه بخش است.

دوره بیداری و فعالیت زعفران در ماه های آبان تا اردیبهشت است و درتابستان پیاز زعفران فعالیت نداردو برگ هایش زرد و خشک می‌شود و پیاز به خواب می‌رود پس برای کشت زعفران زمین های گرم و خشک مناسب نیستند.

تهیه زمین جهت کاشت زعفران

برای تهیه زمین به منظور کاشت زعفران در پائیز یا زمستان زمین را شخم عمیق می‌زنند اما در شرایط نا مناسب و اکان عدم دسترسی به تراکتورشخم را در پایان بهار یا اوایل تیرماه انجام می‌دهند.

زمین را در زراعت مکانیزه زعفران با گاو آهن در پاییز سال قبل از کشت شخم عمیق می‌زنند و بعد از قطع بارانهای بهاری در بهار با شخم متوسط علفهای هرز خاک را از بین می‌برند و سپس 80 - 40 تن کود حیوانی و 200 کیلوگرم فسفات آمونیوم در مرداد یا شهریور زمین را به صورت فارو درمی آورند و آماده کاشت زعفران می‌کنند.

خاک مناسب جهت کاشت و پرورش زعفران

مناسبترین نوع خاک برای رشد زعفران خاک شنی ـ رسی دارای مقدار کمی آهک و PH بین 8 ـ 7 است. زمینی که در آن زعفران می‌کارند باید چند سال در آن زعفران نکاشته باشندو خاک آن از علف هرز پاک و حاصلخیز و شیرین بوده باشد.

زمان مناسب جهت کاشت زعفران

فصل مناسب برای کاشت زعفران از مرداد ماه تا مهر است بعد از کاشت پیاز زعفران در زمین احتیاج به کاشت مجدد زعفران در سال های بعد نیست و پیاز زعفران در زمین به مدت 7 ـ 4 و در بعضی مناطق تا 10 سال باقی می‌ماند.

عملیات کاشت پیاز زعفران:

برای کاشت پیاز زعفران به وسیله بیل چاله های یک ردیف را درمی آورند و 15 - 3 پیاز در هر چاله قرار می‌دهند. در موقع کاشت سر پیازها باید رو به بالا باشد و آنها را در عمق 20 - 15 سانتیمتربکارید زیرا در اینصورت پیازها در زمستان از سرما و یخبندان حفظ می‌شوند و در تابستان از گرما زدگی و سایر تنشهای محیطی در امان می‌مانند.

برای کاشت زعفران به 4 یا 5 نفر نیاز است به صورتی که یک نفر با بیل چاله ها را دربیاورد و دو نفر به صورت دسته های 3 تا 5 یا 15 تایی پیازهای قابل کشت را انتخاب می‌کنند.

نفر چهارم پیازها را در داخل چاله ها می‌گذارد وکار به همین صورت ادامه می‌یابد تابه اتمام برسد. سپس به وسیله بیل یا ماله سطح مزرعه نامسطح را صاف و فشرده می‌سازند تا پیازها به خاک بچسبد. سپس زمین را تا هنگام آبیاری پائیزه رها می‌کنند و قبل از آبیاری 20 - 10 تن کود حیوانی کاملا پوسیده را در زمین پخش میکنند. روی شیارها را پس از کاشت زعفران با ماله می‌پوشانند.

مقدار و نوع پیاز زعفران:

شما باید هنگام خرید پیاز زعفران دقت کنید که:

پیاز زعفران درشت، سالم، بدون زخم، شاداب و دارای سن 7 سال و عاری از هر نوع بیماری باشد و پوست های اضافی و کپه هر پیاز را جدا می‌کنند. برای جلوگیری از حمله آفات و امراض پس از کاشت زعفران قبل از کاشت بهتر است هر 100 کیلو پیاز 500 ـ 300 گرم را با سموم جیوه ای مانند سرزان، تری تیزان، گرانوزال آغشته نمود.

در هر هکتار برای کاشت زعفران 2 تن غده لازم است. در سال هفتم به بعد باید غده ها بیرون آورده شوند زیرا گیاه ضعیف و غده ها پوک می‌شوند و بعد از یکی، دوسال از بین می‌روند. مقدار غده ای که در سال هفتم از زمین در می‌آورند 5 برابر مقدار کشت شده در سال اول است.

مقدار و نوع کود برای کاشت زعفران:                

هر هکتار زعفران کاری به 50 ـ 30 تن کود حیوانی پوسیده به همراه 200 کیلوگرم کود شیمیایی مثل فسفر و پتاس نیاز دارد و نباید به زمین کود تازه حیوانی استفاده نمود. هر سه سال یک بار 100 کیلو کود اوره به همراه 15 ـ 10 تن کود حیوانی برای زمین لازم است.

نحوه آبیاری بعد از کاشت زعفران

اگر قبل از کاشت زعفران مزرعه را آبیاری کذده باشید دیگر نیاز نیست بلافاصله پس از کاشت پیاز مزرعه را آبیاری کرد اما در صورتی که مزرعه آبیاری نشده باشدباید سریعا مزرعه را پس از کاشت آبیاری نمود. زعفران گیاهی مقاوم به کم آبی است. اولین آبیاری پاییزه زعفران باید 15 روز قبل از بیرون آمدن ساقه گل ها انجام شود.

اگر قبل از مهر ماه زمین آبیاری شود ابتدا برگ ها و سپس گل ها ظاهر می‌شوند و اینگونه چیدن گل ها با سختی صورت می‌گیرد و گل ها بین برگ ها باقی می‌مانند و از بین می‌روند.

زعفران گیاهی مخصوص مناطق خشک است بنابراین به آب زیاد احتیاج ندارد بنابراین پس از کاشت پیاز زعفران تا زمان برداشت محصول مزرعه را فقط یک بار باید آبیاری نمود اما اگرآبدهی بعد از برداشت محصول در طول زمستان سبب درشت شدن پیاز زعفران می‌شود.

سله شکنی پس از کاشت زعفران

به محض گاورو شدن زمین پس از آبیاری اول باید سطح زمین به وسیله کج بیل و بیل شیار دار و گاو آهن ایرانی و کولتیواتر سله شکنی شود طوریکه پیازها صدمه نبینند. سله شکنی باعث از خاک بیرون آمدن آسان گلها و مخلوط شدن کود حیوانی با خاک می‌شود.

اگر کشاورز به زمین خود کود نداده باشد قبل از انجام آبیاری در سطح خاک کود لازم را پخش نموده و سپس با شخم سطحی کود را با خاک مخلوط می‌کنند و سپس برای هموار کردن زمین و چسباندن خاک به پیازهای زعفران زمین را ماله می‌کشند.

پس از کاشت و برداشت زعفران باید علفهای هرز را از بین برد

وجود علفهای هرز در زمین کشت زعفران سبب کاهش آب و مواد غذایی و نور خورشید به علت رقابت آنها با گیاه زعفران می‌شود و بنابراین محصول کاهش می‌یابد. همچنین این علف های هرز مزاحمتهایی در مراحل کاشت و برداشت زعفران ایجاد و بیماریها و حشرات برای این گیاه به ارمغان می‌آورند.

هر موقع که علفهای هرز رشد کردند وجین مزرعه ضروری است. اولین وجین در مزارع زعفران بعد از آبیاری دوم انجام می‌شود که سبب از بین رفتن علفهای هرز مزرعه زعفران می‌گردد.

اولین وجین زعفران بعد از برداشت گلهای زعفران و دومین آن حدود یک ماه قبل از آب سوم انجام می‌شود. برای مبارزه علفهای مزرعه نباید از علف کشهای شیمیایی استفاده نمود زیرا اثر این علف کشها بر روی گیاه آزمایش نشده است.

برداشت زعفران:

در سال اول تنها تعدادی از غده های درشت که ذخیره غذایی کافی دارند و گل داده اند می‌توانند محصول بدهند و در کل مزرعه محصول قابل توجهی نخواهد داد. اواسط آبان ماه در مزرعه گل های بنفش رنگی ظاهر می‌گردد و سه هفته پس از پیدایش اولین گل برداشت آغاز می‌شود.

گل های مزرعه زعفران در آغاز سرما و خزان و زمانی که کلیه گیاهان هیچ گلی نمی‌دهند، ظاهر می‌شوند و مزرعه زعفران را به یکی از زیباترین چشم اندازهای طبیعت تبدیل می‌کنند. برداشت محصول پیش از طلوع آفتاب و تا ساعت 9 صبح باید آغاز شود وهمچنین عملیات گل چینی 25 ـ 15 روز ادامه می‌یابد.